Tutaj możesz odsłuchać artykuł w wersji audio:

Do niedawna było tak: chcąc legalnie wypróbować pomysł na mały biznes, trzeba było założyć działalność gospodarczą i zarejestrować ją w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEiDG). Drugą, nielegalną możliwością było działanie w szarej strefie, czyli „na czarno”.

Wiele osób, zaczynając na małą skalę, czy łącząc swój biznes z etatem, nie chciało ponosić ciężarów związanych z prowadzeniem firmy. Formalności, ZUSy, zaliczki na podatki, skomplikowana księgowość… To wszystko wydawało się nieodpowiednie, gdy chciałaś tylko dorobić kilkaset złotych, np. na rękodziele czy korepetycjach.

Ustawodawca doszedł do takiego samego wniosku i od 2018 r. mamy w Polsce możliwość prowadzenia tzw. działalności nieewidencjonowanej bez konieczności spełnienia wszystkich obowiązków, jakie dotyczą zarejestrowanego przedsiębiorcy.

Ten wpis jest wprowadzeniem do serii wpisów na temat działalności nieewidencjonowanej.

Uwaga: Działalność nieewidencjonowana, działalność nierejestrowa, działalność nierejestrowana, działalność bez rejestracji, biznes na próbę – wszystkie te pojęcia są używane zamiennie i oznaczają to samo – działalność prowadzoną na podstawie art. 5 ustawy Prawo przedsiębiorców.

Co to jest działalność nierejestrowa?

Działalność nierejestrowa to sposób na sprawdzenie czy Twój pomysł na biznes „chwyci”, bez rejestrowania firmy. Taki biznes nie jest wpisywany do żadnego rejestru. Jego legalne prowadzenie wiąże się z mniejszymi obowiązkami niż w przypadku zarejestrowanego przedsiębiorcy. Nie jest ich jednak pozbawione. W tej formie możesz sprzedawać zarówno produkty fizyczne, produkty cyfrowe, jak i usługi. Niemożliwe jest prowadzenie w formie biznesu na próbę działalności wymagającej licencji, zezwolenia czy koncesji.

Działalność bez rejestracji jest prawem, a nie obowiązkiem. Można się na nią zdecydować, ale można też od razu zarejestrować się w CEiDG.

Przepis, który jest podstawą prowadzenia biznesu na próbę, art. 5 ustawy Prawo przedsiębiorców, brzmi:

„Nie stanowi działalności gospodarczej działalność wykonywana przez osobę fizyczną, której przychód należny z tej działalności nie przekracza w żadnym miesiącu 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia, o którym mowa w ustawie z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. z 2018 r. poz. 2177 oraz z 2019 r. poz. 1564), i która w okresie ostatnich 60 miesięcy nie wykonywała działalności gospodarczej”.

Uwaga: Prowadząc działalność nierejestrową, nie jesteś przedsiębiorcą wg ustawy Prawo przedsiębiorców. Obowiązują Cię jednak przepisy innych ustaw, dotyczące przedsiębiorców. Jesteś zobowiązana do przestrzegania wielu z nich tak samo, jak prowadząc zarejestrowaną jednoosobową działalność gospodarczą!

Warunki prowadzenia działalności nieewidencjonowanej

Działalność nieewidencjonowaną możesz prowadzić, jeśli:

• jesteś osobą fizyczną – czyli po prostu człowiekiem, działającym we własnym imieniu, osobiście. Nie może być wykonywana za kogoś lub przez dwie i więcej osób, ani przez osobę, która już prowadzi zarejestrowaną firmę/jest wspólnikiem spółki cywilnej,

• przychód należny z tej działalności nie przekracza w żadnym miesiącu 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, które każdego roku nieco wzrasta i w 2022 r. 1505 zł.

Ważne: Przychód należny to to pieniądze, które należą Ci się za sprzedane w danym miesiącu towary/usługi. Nawet, jeśli zapłata zostanie zaksięgowana w następnym miesiącu lub nigdy do niej nie dojdzie. Do obliczenia tej kwoty nie uwzględnia się kosztów.

• w ciągu ostatnich 5 lat (60 miesięcy) nie prowadziłaś działalności gospodarczej,

• to, czym się zajmujesz, czyli rodzaj Twojej działalności nie wymaga licencji, koncesji, pozwolenia, czyli specjalnych zgód na jej wykonywanie.

Obowiązki w działalności nierejestrowej

• prowadzenie uproszczonej dziennej ewidencji sprzedaży – czyli zapisywanie łącznej sumy sprzedaży z każdego dnia – możesz to robić w dowolnej formie – w specjalnej tabeli w Excelu, w pliku Word lub w zwykłym zeszycie,

• wystawianie faktur i rachunków na żądanie – prowadząc działalność bez rejestracji, nie masz obowiązku wystawiania faktur, ani rachunków, choć możesz to robić (i jest to najbardziej wskazane). Obowiązek pojawia się dopiero, kiedy faktury zażąda klient,

• przestrzeganie praw konsumentów – w tym zakresie masz takie same obowiązki jak zarejestrowany przedsiębiorca, m. in. obowiązek informacyjny, obowiązek przestrzegania prawa do odstąpienia od umowy, prawa do reklamacji, itp.

• przestrzeganie przepisów o ochronie danych osobowych – tu również nie ma odstępstw dla działalności bez rejestracji. Jesteś zobowiązana przetwarzać dane w sposób bezpieczny, informować klientów o tym kim jesteś jako administrator danych, jakie dane przetwarzasz i w jaki sposób, odbierać zgody na przetwarzanie danych w celach marketingowych, posiadać politykę prywatności, itp.,

• posiadanie regulaminu sprzedaży/świadczenia usług – sprzedając w tej formie również jesteś sprzedawcą i masz obowiązek przedstawiać klientom zasady zakupów u Ciebie oraz odbierać zgodę na ich zastosowanie przed sfinalizowaniem transakcji. Oczywiście regulamin nie jest tylko wymogiem, ma służyć również ochronie Twoich interesów w relacjach z klientami,

• rozliczenie przychodów z tytułu działalności nierejestrowej w zeznaniu rocznym PIT – prowadząc działalność bez rejestracji nie odprowadzasz zaliczek na podatek dochodowy w ciągu roku. Przychody z tego tytułu ujawniasz jedynie w zeznaniu rocznym PIT (część E.1 lub E.2 pkt 9 formularza PIT-36) i raz w roku płacisz podatek (sytuacja wygląda inaczej, jeśli jesteś czynnym podatnikiem VAT). Składając zeznanie roczne, możesz też odliczyć koszty.

Dla kogo jest działalność nierejestrowa?

Działalność nieewidencjonowana to odpowiedni wybór dla osób, które dopiero startują z biznesem, chcą przetestować pomysł. Nie mają nagranych zleceń, nie spodziewają się dużych przychodów, chcą to zrobić jak najprościej i jak najmniejszym kosztem, ale legalnie.

Przykłady biznesu na próbę:

• sprzedaż rękodzieła,
• sprzedaż produktów fizycznych,
• sprzedaż produktów cyfrowych (e-booki, kursy online),
• działalność usługowa, ekspercka, konsultacje,
• usługi fotograficzne,
• usługi dietetyczne.

Uwaga na zawieranie umów zlecenia w ramach działalności nierejestrowanej! – może się to wiązać z obowiązkiem zapłaty przez Twojego Zleceniodawcę (osobę, która zleca Ci wykonanie usługi) składki ZUS od takiej umowy.